Przestrzeń w metodzie Montessori

Jak stworzyć otoczenie sprzyjające rozwojowi, aby potem pozwolić dziecku się w tym otoczeniu swobodnie rozwijać i ,,tym sposobem” dopomóc w stawaniu się samodzielnym?

Maria Montessori zadawała sobie to pytanie ponad sto lat temu. Opracowała szereg pomocy, mających ułatwić nauczycielom kreowanie przestrzeni szkolnej. Jednak do dziś aranżacja sal stanowi największe wyzwanie nauczyciela Montessori.

Jak zarządza się przestrzenią w powszechnej szkole?

Zwykle to dyrekcja, na podstawie możliwości finansowych szkoły, określa asortyment klas szkolnych. W centrum są ławki, krzesła, tablica, obecnie dodaje się także rzutniki lub ekrany multimedialne.

Jak projektuje się wygląd sal w szkole Montessori?

W szkole Montessori jest nieco inaczej. Dyrekcja czuwa wyłącznie nad zachowaniem zasad BHP w klasach. To nauczyciel decyduje o wyglądzie klasy i wpływa na jej przestrzeń, układ, rodzaj pomocy rozwojowych. Ustawia stoły i regały, zastanawia się, jak ma wyglądać ten montessoriański open space.

Dlaczego zatem przestrzeń w szkole Montessori jest taka istotna?

Marcin Sawicki, posiłkując się dziełami samej Marii Montessori, wskazuje, że przestrzeń jest jak kolejny nauczyciel. Ktoś, kto odpowiedzialnie ją kreuje, wprowadza ład i zasady utrzymywania owego porządku.

W takim razie jak dobrze zaprojektować przestrzeń w szkole Montessori?

Ola Sawicka, na podstawie własnych doświadczeń z prowadzenia szkół Montessori w całej Polsce, wspomina, że przestrzeń powinna:

✔️ była odpowiedzią na zainteresowania konkretnego dziecka,

✔️ odpowiadać fazom rozwojowym naszych podopiecznych,

✔️ a także skupiać odpowiednie osoby, z którymi nasze dziecko będzie miało codzienny kontakt (rodzice, rodzeństwo, koledzy z klasy, nauczyciele)

✔️ oraz posiadać odpowiednie zasady, dzięki którym dziecko będzie mogło swobodnie wybrać miejsce, czas pracy i materiał, z którym chce się uczyć.

Czy aranżowanie przestrzeni przez nauczyciela jest dla niego obciążające?

Zdecydowanie nie powinno, bo to wspaniałe wyzwanie. Piękne jest to, że nauczyciel ma w tej metodzie możliwość przedstawienia siebie, własnych pasji, zainteresowań poprzez aranżację klasy, dobieranie wycieczek i spotkań z ciekawymi ludźmi. Oczywiście, podąża za pasjami swoich uczniów, ale pokazuje też, że ma własne zainteresowania.

Z neurobiologicznego punktu widzenia, zaangażowanie oraz zainteresowanie, jakie widzimy u ludzi w naszym otoczeniu, powodują, że sami zaczynamy przejawiać zainteresowanie, nawet jeśli początkowo byliśmy sceptyczni. Obserwujemy takie zachowanie u dzieci, które z początkiem roku w ogóle nie są zainteresowane jakimś materiałem, a wraz z oswajaniem się w nowej przestrzeni, zaczynają dostrzegać potencjał początkowo odrzuconych materiałów.

Konkluzja i wnioski

Istotą edukacji jest relacja zaangażowanych w ten proces ludzi. W metodzie Montessori zarówno otoczenie (rodzice, rodzeństwo, koledzy, nauczyciele) jak i to, gdzie się przebywa na co dzień, wpływa na kształtowanie się tożsamości młodego człowieka. Zaniedbanie lub pozostawienie tej sfery w nieładzie, powoduje równoczesne zaburzenie harmonii w nauce dzieci. Dlatego tak ważne jest, aby przestrzeń sal udomowić, dopasowując ją do zainteresowań nauczyciela i dzieci.

Bibliografia:

Jesteś najlepszym przewodnikiem dla swojego dziecka, Wydawnictwo Kreda.